کیهان لندن، ۳ شهریور ۱۳۹۸
از رابعه بلخی تا فروغ فرحزاد با یک تئاتر موزیکال از نیلوفر بیضایی روی صحنه میرود
نیلوفر بیضایی تئاتر موزیکال «اگر که عشق گناه است» با درونمایهی سرگذشت بزرگترین شعرای زن ایرانزمین از رابعه بلخی تا مهستی گنجوی، ملک جهان خاتون، ژاله قائممقامی و فروغ فرخزاد را به زبان شعر و آواز روی صحنه میبرد. بیضایی میگوید: «آنها در شعرهایشان از سرگذشتهای تلخشان به عنوان یک زن، از قلمشان و سانسور قلمشان و حضورشان به عنوان زن، از ناهنجاریهای اجتماعی و سیاسی و از ارادهشان برای تغییر سخن میگویند و این مجموعه بسیار با وضعیت امروز ما همخوانی دارد و انگار بازتاب آن است
نیلوفر بیضایی نویسنده و کارگردان شناخته شدهی ساکن آلمان در تازهترین کار خود، در نمایشی با عنوان «اگر که عشق گناه است» بزرگترین شعرای زن ایرانزمین را به روی صحنه میبرد.
در این نمایش شاعران زن فارسیزبان از ایران، افغانستان، تاجیکستان… و از دورههای مختلف تاریخی به زبان شعرشان با یکدیگر سخن می گویند و از رنجهایشان به عنوان زن و شرایط اجتماعی و سیاسی ناهنجار که در آن زندگی کردهاند و همچنین از آرزوها و نگاهشان به عشق و از ارادهشان برای تغییر سخن میگویند.
از رابعه بلخی تا مهستی گنجوی، ملک جهان خاتون، ژاله قائم مقامی، فروغ فرخزاد، ژاله اصفهانی تا شاعران امروز افغان و تاجیک چون لیل صراحت روشنی، خالده فروغ، گلرخسار صفی آوا، نادیه فضل، شهزاده سمرقندی… با ابیاتی از شعرهایشان در این نمایش حضور دارند.
نیلوفر بیضایی درباره این نمایش میگوید: «این متن را دو سال پیش خانم ژاله مساعد که خواهر خانم ژیلا مساعد
هستند و در ایران زندگی میکنند و مترجم نمایش و نمایشنامهنویس هستند، از طریق ژیلا خانم برایم فرستادند و پیغام دادند که فکر میکنند که من آدم مناسبی برای اجرای این متن هستم. نام متن ایشان این بود: «در سخن مخفی شدم مانند بو در برگ گل» که از شعر زیبالنسا شاعر سبک هندی دورهی صفوی که تخلص شعریاش «مخفی» بود، گرفته بودند.»
بیضایی با اشاره به ویژگیهای این متن میگوید: «من متن را خواندم و چندین نکتهی مهم و برای خودم جالب در آن یافتم. اول اینکه شاعران زن در این نمایش از رابعه گرفته تا مهستی گنجوی و ملک جهان خاتون تا ژاله قائم مقامی و فروغ فرخزاد و شاعران معاصری چون ژاله اصفهانی و لیلا صراحت روشنی و خالده فروغ و… با هم روبرو میشوند و تمام زبان نمایش، زبان شعرهای آنهاست. بلافاصله فکر کردم نقش ترانه و آواز باید در اجرای این نمایش مرکزی باشد.»
وی اضافه میکند: «دوم اینکه آنها در شعرهایشان از سرگذشتهای تلخشان به عنوان یک زن، از قلمشان و سانسور قلمشان و حضورشان به عنوان زن، از ناهنجاریهای اجتماعی و سیاسی و از ارادهشان برای تغییر سخن میگویند و این مجموعه بسیار با وضعیت امروز ما همخوانی دارد و انگار بازتاب آن است.»
نیلوفر بیضایی درباره نگاه ویژه ژیلا مساعد به شاعران زن فارسی میافزاید: «نکتهی مهم دیگر نگاه خانم مساعد به شاعران زن فارسی زبان کشورهای همسایه است و دیالوگهای شعری آنها با شاعران زن ایرانی و بهخصوص با فروغ فرخزاد و همچنین دردهای مشترکشان با ما. همهی اینها توجه من را به متن جلب کرد و قول دادم که دو سال بعد، یعنی امسال این نمایش را کار کنم.»بیضایی درباره ویژگیهای اجرای این نمایش میگوید: «تنها نگرانی من این بود که در متن اصلی باید بیست بازیگر وجود میداشت و من که از این امکانات عظیم و مالی و انسانی بی بهرهام، باید به فکر شیوهای نوین در اجرا میبودم که با تعداد محدودتری از بازیگران این کار را عملی کنم. البته قبل از هر چیز رضایت خانم ژاله مساعد را جلب کردم که لطف کردند و گفتند به من اعتماد کامل دارند و دستم را باز گذاشتند.»
وی اضافه کرد: «من برای قابل فهمتر کردن، اسم نمایش را به «اگر که عشق گناه است» که از شعر ژاله اصفهانی برگرفته شده تغییر دادم و بعد نمایش را با شش بازیگر کار کردم و البته متن را بسیار کوتاه کردم اما روح حاکم بر آن را چنانکه گردآورنده در نظر داشته، حفظ کردم. »
این کارگردان شناختهشدهی تئاتر درباره وجه موزیکال این اثر میگوید: «بسیاری از شعرها را تبدیل به ترانه کردیم و ملودیها در روند تمرین ساخته شد. در عین حال در برخی از صحنههای تصویری از موسیقی استفاده کردیم که آرمان سیگارچی ساخته است. همچنین در جاهایی آزاده بهرامی که در حقیقت خواننده و نوازندهی سهتار است و در این نمایش به عنوان بازیگر نیز حضور دارد، بطور زنده مینوازد. خوشبختانه اکثر بازیگرانم صداهای خوبی دارند و برخیشان علاوه بر بازیگری خوانندگی نیز میکنند و توانستهایم از صدای آنها که خواننده نیستند نیز در حد مورد نیاز نمایش استفاده کنیم. در ضمن عکسها را مرتضی مجتهدی گرفته است.»
بهرخ بابایی، آزاده بهرامی، فرشته ساداتی، ستاره سهیلی، ژاله شعاری، هرمین عشقی بازیگران این نمایش هستند.
عوامل همکار در این پروژه عبارتند از :
گردآورنده: ژاله مساعد، تنظیم متن و کارگردانی: نیلوفر بیضایی، موسیقی متن: آرمان سیگارچی، دستیار صحنه: پروین شجاعی، ملودی ترانهها: گروه بازیگران، عکس و فیلم: مرتضی مجتهدی، پوستر: آرش تنهایی.
تئاتر موزیکال «اگر که عشق گناه است» شنبه ۲۱ سپتامبر، یکشنبه ۲۲ سپتامبر و یکشنبه ۱۰ نوامبر ساعت ۸ شب در گالوس تئاتر شهر فرانکفورت اجرا میشود